Nekadašnje Hlivno odnosno Hlijevno, a danas Livno, je grad na jugozapadu Federacije BiH u kome živi oko desetak hiljada stanovnika. Sedište je opštine na čijoj teritoriji živi nešto preko 30.000 žitelja. Većim delom je na obroncima Baljakovca i obalama reke Bistrice, na 730m/nv, sa stabilnom, umereno kontinentalnom klimom.

Prema do sada pronađenim tragovima naselja, smatra se da je ova teritorija bila naseljena još pre dve hiljade godine, o čemu svedoče: Velika i Mala gradina, Kasalov gradac, nekropola sa tulumima, veći broj gradina iz bronzanog i gvozdenog doba itd.

Od 9. veka, ova teritorija je bila deo Rimskog carstva, kada započinje i proces romanizacije domicilnog stanovništva. Na područiju rimske provincije Ilirije (njenog južnog dela, Dalmacije i severnog, Panonije) naseljavaju se Sloveni od 626. godine. Konstantin VII Porfirogenet spominje Livno u delu De Administrando Imperio, a Povelja kneza Mutimira iz 892. godine je najstariji pisani dokument o Livnu. Kao župa, Livno se pominje u 10. veku. U 14. veku, ban Stjepan II Kotromanić, pripojio je Livno Bosanskoj banovini. Zapovednik tvrđave u Livnu je, oko 1350. godine , bio Mrnja (od koga su Mrnjavčevići: Vukašin /otac junaka kraljevića Marka i Andrije/, Uglješa i Gojko). U 15. veku grad je bio u vlasništvu porodice Vukčić. Inače, Livno, Duvno i Glamoč sa okolinom u srednjevekovnnoj srpskoj državi zvani „zapadne strane“ ili „zapadne zemlje“, a deo između Livna, Duvna i Glamoča zvao se Završije.

Kula starca Vujadina u Livnu

Od 1485. godine, u livanjskom kraju se učvrstila osmanlijska vlast, pripajanjem Livna kadiluku Neretva. U 16. veku Livno je pripadalo Kliškom sandžaku i bilo sedište sandžakbega, a u 17. veku formirana je Livanjska kapetanija, koja je postala često poprište sukoba Turaka sa uskocima iz mletačke Dalmacije i hajducima iz Bosne. U vreme turske vladavine, koja je 1878. godine zamenjena austro-ugarskom, u Livnu je podignut zid sa kulom i gradskim kapijama, kao i četiri podkupolne džamije, gradski most na Bistrici, gradske kuće, čaršija sa dućanima, mektebi, medrese, česme, oružarnica…

Hrvatski izvori kažu da se dolazak pravoslavnog stanovništva u ove krajeve, mahom u donje Livanjsko polje, vezuje za početak turske vladavine (15. vek), kao i da tada počinje iseljavanje katoličkog življa nastanjenog u to vreme u rubnim selima Livanjskog polja, što traje sve do 17. veka uslovljeno islamizacijom i lošim ekonomskim prilikama. Franjevci su imali presudnu ulogu u podizanju samostana Gorica sa crkvom, u kome su i danas smeštene vredne etnološke zbirke sa podacima o načinu života stanovnika svih konfesija ovog kraja. Godine 1859. u Livnu je podignuta pravoslavna crkva Uspenija Presvete Bogorodice.

Nakon Berlinskog kongresa, Bosna i Hercegovina, i pored snažnog i žestokog otpora lokalnog stanovništva, ulaze u sastav Austro-Ugarske monarhije. Nova vlast uvodi novi sistem organizacije i uprave postepenim osnivanjem gruntovnice, katastra, školstva, zdravstva, sreske žandarmerije, finasijske straže, a uvodi i poštu, telegraf i sl. Dolazak nove vlasti označen je i povratkom u Livanjsko polje dela katoličkog življa izbeglog u Dalmaciju, kojima vlast daje poreske i druge povlastice. Prema popisu stanovništva iz 1910. godine u gradu Livnu je živelo 4724 stanovnika, od čega 17% pravoslavca. Kulturno-prosvetni život odvijao se kroz nacionalna kulturna društva, kao što je bilo „Srpsko pjevačko i tamburaško društvo – Jovan Sundečić“ , osnovano 1907. godine, Hrvatsko glazbeno i pjevačko društvo „Dinara“, kao i muslimansko društvo „Merhamet“.

Nakon propasti Dvojne monarhije u Prvom svetskom ratu, Bosna i Hercegovina ulaze u sastav Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca.

Tokom Drugog svetskog rata, Livno je bilo u sastavu Nezavisne Države Hrvatske, kojom je upravljala ustaška vlast, što je bilo pogubno za srpski živalj, koji je već prvih meseci od osnivanja te tvorevine stradao od strane ustaša, gotovo do etničkog zatiranja. Krajem 1943. godine u Livnu je otvorena vazduhoplovna baza Narodno-oslobodilačke vojske i Pokreta oslobođenja Jugoslavije. Nakon rata, veliki broj preživelog srpskog stanovništva iseljava se u druge krajeve Jugoslavije.

Prema Dejtonskom mirovnom sporazumu, Livno je u sastavu Federacije BiH i sedište je Livanjskog kantona.

—————————————————————
Za pripremu ovog teksta korišećeni su izvori:
1.    Petar Džaja, Hrvati- katolici lijevanjskog kraja, Zagreb 2000.
2.    Luka Đaković, Prilozi za demografsku i onomastičku građu Bosne i Hercegovine, ANUBiH, Građa XXIII, Sarajevo 1979.;
3.    Nacionalni sastav stanovništva: Rezultati za Republiku po opštinama i naseljenim mjestima 1991., Statistički bilten br. 234, Državni zavoda za statistiku Republike Bosne i Hercegovine, Sarajevo;
4.    Milan Vasić, Etnička kretanja u Bosanskoj Krajini u 16. vijeku, Godišnjak Društva istoričara Bosne i Hercegovine, 13, 1962., Sarajevo 1963. godine;
5.    Hazim Šabanović, Bosanski Pašaluk, postanak i upravna podjela, Naučno društvo N.R..Bosne i Hercegovine, Djela, knj. 14, Odjeljenje istorijsko – filoloških nauka, knj. 10, Sarajevo 1959. godine;
6.    Mario Petrić, Livanjsko Polje, Glasnik Zemaljskog muzeja, Etnologija, sv.16, Sarajevo 1961. Godine
7.    Dušan Nikić, O imenima naselja u Livanjskom polju, Separat Zemaljskog muzeja, Sarajevo 1974-1975. godine;
8.    http://www.lijevno.com; http://www.relax-livno.com/zanimljivosti; http://www.wikipedia.ogr; http://www.livno.ba